از سوی دیگر نبودن تعامل و همکاری بین سازمان میراث فرهنگی و برخی از دستگاه های ذی ربط، روند مرمت و حفظ این بنای تاریخی را با مشکل مواجه کرده است.

این در حالی است که خطر آتش سوزی نیز این بازار و اهالی آن و گردشگران را به طور جدی تهدید می کند.

بازار تاریخی شهر که در دوره تیموریان ساخته شده است، طی دهه ها با احداث مجموعه ها و کاروانسراهای متعدد در کنار آن، به یکی از بزرگ ترین مجموعه های تاریخی کشور تبدیل شده و مجموعه ای کامل از بناهای تاریخی شامل آب انبارها، مسجد، حمام ها، چایخانه ها، موزه ها، کاروانسراها و بازارچه های متعدد را در دل خود جای داده است، اما متاسفانه در چند سال اخیر عوامل طبیعی همچون زلزله و بالاآمدن سطح آب های زیرزمینی در کنار عوامل انسانی همچون دخل و تصرف های برخی از بازاریان در مرمت و بازسازی حجره ها، مغازه ها و آتش سوزی های متعدد به دلیل نامناسب بودن تاسیسات برق بازار و تبدیل برخی از کارونسراهای بازار به انبار نگهداری مواد قابل اشتعالی همچون پارچه و پنبه باعث تخریب برخی از کاروانسراهای تاریخی این بازار همچون کاروانسرای «جر» شده است.

سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان با اشاره به ساختار قدیمی و تاریخی بازار کرمان می گوید: این بازار از بدو تشکیل شهر کرمان شکل گرفته، ولی متاسفانه امروزه از آن کالبد تاریخی و قدیمی اش چیزی باقی نمانده است.

محسن موحدی در گفت وگو با جام جم می افزاید: قدیمی ترین بخش بازار کرمان متعلق به دوره آل مظفر است که شامل بازار مظفری و مسجد جامع شهر کرمان بوده و بخش های دیگر متعلق به دوره قاجار و پهلوی اول است.وی با بیان این که به دلیل قدمت متفاوت بخش های مختلف بازار، میزان آسیب پذیری آنها متفاوت است، تاکید می کند: به همین دلیل این بازار به طور مستمر نیاز به مرمت و بازسازی دارد.

موحدی با بیان این که مرمت بخش های آسیب دیده بازار کرمان با توجه به میزان بودجه اختصاص یافته صورت می گیرد، می گوید: اکنون کارگاه مرمت در بازار زرگرها با مشارکت کسبه فعال است و بخش هایی از این بازار با حمایت های مادی این کسبه مرمت شده است.

تاسیسات برق و مخابرات نامناسب

یکی از معضلات اصلی بازار شهر کرمان که در کنار بالا آمدن سطح آب های زیرزمینی، سیمای این بازار زیبای تاریخی را مخدوش کرده، تاسیسات نامنظم برق و وجود سیم ها و کابل های برقی است که به روش های مختلف به داخل مغازه ها و حجره های بازار کشیده شده است و علاوه بر مخدوش کردن زیبایی های ظاهری این بازار، خطر آتش سوزی و برق گرفتگی را افزایش داده و جان کسبه بازار و گردشگران را تهدید می کند. خطری که با آتش سوزی برخی از کاروانسراهای تاریخی این بازار همچون کاروانسرای «جر» در دو سال گذشته بیشتر احساس می شود.سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان کرمان با بیان این که تاسیسات بازار کرمان از جمله برق و مخابرات در وضع نابسامانی قرار دارد، می گوید: این وضع از گذشته تاکنون وجود داشته است.

موحدی با اشاره به این که برای انتقال تاسیسات، کانال های استانداردی وجود نداشته، ناگزیر سیم ها و کابل های برق و مخابرات روی بدنه بازار نصب شده است، می افزاید: به همین منظور در چند سال گذشته سه کانال در بازار بزرگ و قلعه محمود احداث شده و اکنون این سه کانال آماده انتقال انشعابات برق و مخابرات به داخل بازار است.

نبود اعتبار برای انتقال تاسیسات بازار

این مسئول با بیان این که در مکان هایی از مسیر این کانال ها، دریچه هایی تاسیس شده که برای انتقال تاسیسات به درون این کانال ها آماده است، می گوید: در راسته بازار اصلی از میدان ارگ تا بازار اختیاری یک کانال واحد و بزرگ کف بازار اجرا شده است که امیدواریم شرکت های خدماتی از جمله شرکت های برق و مخابرات در برنامه های آتی خود به این موضوع رسیدگی و هرچه سریع تر به انتقال این انشعاب ها به داخل کانال ها اقدام کنند.موحدی با اشاره به این که دستگاه های خدمات شهری برای انتقال این تاسیسات به داخل کانال به اعتباری خاص نیاز دارند و تاکنون به دلیل نبود اعتبار لازم این کار صورت نگرفته است، خاطرنشان می کند: در صورت تامین اعتبار با انتقال تاسیسات بازار در این بخش ها، در بخش های دیگر بازار هم انتقال تاسیسات داخل کانال ها همزمان با تعمیرات و کف سازی انجام خواهد شد.

سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان، با بیان این که به دلیل نامناسب بودن تاسیسات برق بازار کرمان، خطر آتش سوزی این بازار را تهدید می کند؛ به آتش سوزی سال گذشته در کاروانسرای «جر» اشاره می کند و می گوید: متاسفانه در اثر این آتش سوزی، یک انبار پشم و شیشه به دلیل رعایت نکردن نکات ایمنی در آتش سوخت و باعث شد این کاروانسرای فرسوده، بیش از پیش تخریب شود.این مقام مسئول با تاکید بر این که اداره کل میراث فرهنگی همکاری لازم را درباره مشاوره برای بازسازی این کاروانسرا انجام خواهد داد، ابراز امیدواری می کند با اختصاص اعتبار و همکاری کسبه و اداره کل اوقاف، کاروانسرای «جر» مجددا بازسازی شود.

موحدی هزینه مرمت و بازسازی بناهای تاریخی همچون بازار کرمان را بسیار زیاد عنوان می کند و می افزاید: با توجه به انجام کارهای کارشناسی، تحقیقاتی و پژوهشی برای مرمت بناهای تاریخی و ضرورت حفظ اصالت بنا، مرمت و بازسازی بناهای تاریخی علاوه برهزینه بر بودن، زمان بر است.وی با تاکید بر این که یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی به طور دائم در حال کنترل و مراقبت از بازار است، یادآور می شود: با توجه به این که مسئولیت هرگونه خسارت و آتش سوزی به عهده خود بازاریان است، کسبه باید مسائل ایمنی را رعایت کنند.وی از کسبه بازار خواست ضمن همکاری با این اداره کل، از هرگونه دخل وتصرف بی رویه در این بنای باارزش تاریخی خودداری کنند.

اینجا کانون خطر است

مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کرمان نیز با اشاره به این که بازار کرمان به علت دارا بودن سیستم های قدیمی و فرسوده برق وسازه های غیرایمن و انبارهای غیراصولی، به عنوان کانون خطر در این شهر به شمار می رود، می گوید: باید اقدامات لازم برای جلوگیری از هرگونه حادثه در این مکان صورت گیرد.

محمدحسین مومنی به اجرای طرح ایمنی در بازار کرمان اشاره می کند و می افزاید: در این طرح نقاط حادثه خیز بازار با استفاده از مطالعات کارشناسی مشخص و برای رفع مشکل به سازمان میراث فرهنگی ابلاغ شده است.

وی می افزاید: برای تسهیل در کار، راه های خروجی و ورودی در این طرح شناسایی شده تا در زمان بروز حادثه، سازمان آتش نشانی بتواند به ارائه خدمات بهتر بپردازد.

مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر کرمان از توزیع 200 کپسول آتش نشانی با 50 درصد تخفیف بین بازاریان کرمان خبر می دهد و می گوید: متاسفانه بعضی از مغازه داران و دستفروشان با قراردادن جنس های خود در راسته بازار کرمان، سد معبر می کنند که این امر در هنگام بروز حادثه، امدادرسانی را با مشکل مواجه می کند.

تونلی با درهای آهنی

وضع بازار تاریخی شهر کرمان به گونه ای است که چندی پیش استاندار کرمان نیز در اظهار نظری متفاوت بازار کرمان را به تونلی با در های آهنی تشبیه کرد.

اسماعیل نجار افزود: این مجموعه مرا به یاد تونلی می اندازد که در دوطرف آن درهای آهنی قرار دارد؛ در حالی که مجموعه بازار با معماری منحصربه فرد و خیره کننده خود، می تواند بهترین مرکز جذب گردشگر داخلی و خارجی باشد.

حکمت قاسم خانی / جام جم کرمان