به گزارش انارما، دین، فرهنگ و تاریخ ما اُنس و الفتی دیرینه و همیشگی با کتاب و کتابخوانی دارد. همین بس که معجزه پیامبر گرامی اسلام(ص)، کتاب انسان ساز قرآن کریم است. حضرت علی علیه السلام اولین امام شیعیان درباره کتاب می فرمایند: “کسی که با کتاب ها آرامش می یابد هرگز آسایش از او سلب نمی شود.” در قرآن و اسلام، کتاب و کتابخوانی از جايگاهی بس عظيم برخوردار است. بررسی آماری محتوای کلام ‌الله مجيد نشان داد که واژه کتاب به اشکال مختلف 255 بار، واژه علم 582 بار، واژه قلم 2 بار، و واژه اقرأ 3 بار در قرآن تکرار شده است و اولین سوره ای که بر پیامبر اعظم نازل شد سوره علق بود که با کلمه “اقراء” آغاز  می شود و این خود نیز نشانگر اهمیت بالای کتاب و کتابخوانی و لزوم توجه بیش از پیش به این مقوله است.

وحشی بافقی شاعر بلند آوازه کشورمان نیز اینگونه می سراید:

کتابِ عشق بر طاقِ بلند است            ورایِ دستِ هر کوته پسند است 

فروگیر این کتاب از گوشه طاق               که نگشودش کس و فرسودش اوراق 

فرهنگ، محوری‌ترین برگ هویتی یک ملت محسوب می‌شود و یکی از راه‌های مهم توسعه فرهنگی اهمیت دادن به مساله کتاب، کتاب‌خوانی و ترویج مطالعه در جامعه، خصوصا در میان جوانان و نوجوانان است. در واقع از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی هر جامعه سرانه مطالعه، میزان تولید و مصرف اطلاعات و کالاهای فرهنگی در آن جامعه است و بنا بر اهمیت این مساله دولت‌ها و سیاست‌گذاران برنامه‌ریزی‌هایی در این رابطه صورت داده‌اند.

كتاب، موضوع بسيار مهمى است، اما وضع كنونى كتاب در كشور، متناسب با شأن، سابقه و داعيه فرهنگى ايران و هدف هاى ترسيم شده براى جمهورى اسلامى نيست. کتاب بهترین وسیله انتقال میراث ادبی از نسلی به نسل دیگر است و به انسان ها کمک می کند تا میراث فرهنگی و ارزش های دینی وتاریخی خود را بشناسد و به آن ارج نهند.

خانواده اولین بنیان تاثیرگذار در جامعه به شمار می رود. پدر و مادر نقش مهمی در شکل گیری عادات فرزندان خود دارند و نهادینه کردن عادت حسنه کتابخوانی از زیباترین عاداتی است که با تدبیر و آینده نگری والدین  منجر به تربیت نسلی کتابخوان می شود و بدین ترتیب برای کسب تجربه و دانش همیشه به کتاب خوب مراجعه می کند و در تنهایی ها و خلوت خود با کتاب انس می گیرد  و با بدترين و پرخسارت‌ترين تنبلى‌ها،  که تنبلى در خواندن كتاب است بیگانه است.

کلاس کتابخوانی

آموزش و پرورش دومین نهادی است که می تواند با برنامه ریزی های هدفمند خود به نیازهای روحی دانش آموزان پاسخ دهد و انگیزه مطالعه ، شناخت فضائل اخلاقی، فکر کردن و لذت خواندن را برای دانش آموزان فراهم کند و نسلی دیندار،با اخلاق ،بردبار، فداکار و دانشمند تربیت می کند.

بنابراین لازم است در مدارس، ساعتى براى كتابخوانى در نظر گرفته شود. ساعت كتابخوانى  فضایی مفید را برای دانش آموزان فراهم می کند تا با فرهنگ كتابخوانى آشنا شوند. به اين شكل كه معلم با بیانی شیوا کتاب را بخواند؛ یا به اين شكل كه يكى از دانش آموزان با ذوق و خلاق بخواند و ديگران گوش كنند و یا کتابی را دانش آموزان به صورت نمایش رادیویی و … برای بقیه اجرا کنند.

فروشگاههاي زنجيره اي كتاب

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى بايد بخش مهمى از بودجه و امكانات خود را به توليد كتاب هاى مفيد و مبتنى بر اهداف فكرى اسلامى اختصاص دهد و ميدان را براى افراد مستعدى كه توانايى توليد فكر و نوشتن كتاب دارند، باز كند و نيروهاى توانمند را براى انجام ويرايش، بررسى و نظارت در امر تبديل كتاب هاى متوسط به كتاب هاى عالى و ممتاز به كار گيرد و با ساماندهی چرخه توليد، عرضه و توزیع كتاب به ايجاد فروشگاههاي زنجيره اي كتاب اقدام نماید.

تبليغات رنگينِ عجيب و غريب به جای تبلیغ کتاب

شوراي عالي كتاب و راديو كتاب، يكى از كارهاى بزرگ و مهم در سطح جامعه است كه بدین وسیله تبليغات كتابخوانى همه‌گير  می شود. امروزه شاهدیم براى كالاهاى كم‌ اهميت كه تأثيرى هم در زندگى انسان ها ندارند، تبليغات رنگينِ عجيب و غريبى انجام می گیرد و دستگاه‌هاى ارتباط‌جمعى، مطبوعات، صدا و سيما آنها را پخش مي كنند؛ در حالى كه آن محصولات ضروری نبوده و يك چيز اضافه در زندگى هستند؛ گاهى بودنشان مفيد است، گاهى بودنشان حتّى مفيد هم نيست؛ شايد مضر هم هست. اما بدون شک محصولى با عظمت كتاب، با ارزش كتاب، درخور اين است كه تبليغ شود؛ تا افراد جامعه به کتاب خواندن تشویق شوند و این فرهنگ به صورت عادت در میان اقشار مختلف جامعه نهادینه گردد.

این سوال در میان افراد مطرح است که چه بخوانيم؟

يكى دیگر از راهکارهای ترویج کتابخوانی آن است که، برنامه‌هاى مطالعاتى براى اقشار مختلف جامعه در مدارس، دانشگاه، مساجد و منازل در نظر گرفته شود تا به مدد آن بتوان  جوان ها و نوجوان ها را به كتابخوانى تشويق نمود؛ چرا که در بسیاری از اوقات مراجعه این سوال در میان افراد مطرح است که چه بخوانيم؟ مجموعه‌ى متصديان امر كتاب  چه در وزارت ارشاد، چه در مجموعه‌ كتابخانه‌ها برای اين مسئله بايد كار جدى كنند؛ در بخش هاى مختلف، براى قشرهاى مختلف، به شكلهاى مختلف، با تنوع متناسب، “سير مطالعاتى” ترتیب دهند؛ وقتى كه جوان، نوجوان، يا كسى كه تاكنون با كتاب انس زيادى نداشته است، وارد این سیر شد، حركت می کند و غالباً مسير خودش را پيدا خواهد كرد.

در توليد كتاب، چه توليد به معناى ايجاد، ترجمه‌ و نشر كتاب باید به نيازها و خلأهاى جامعه توجه شود؛  و در ادامه، خلأها و نیازهای فكرى را شناسایی کرد و برای رفع خلا ها و برآورده کردن نیازها برنامه ریزی کرد. متاسفانه در بازار كتاب، گاهى اوقات کتاب هایی هست که افراد جامعه را به انحراف می کشاند و بدون تردید برای ذهنيت جامعه از لحاظ جنبه‌هاى مختلف اخلاقى، دينى، اعتقادى و سياسى زيانبخش است که باید تعریفی جامع از کتاب بد و خوب برای افراد جامعه تبیین شود.

كتابخواني جز در بين عده اي از اهل علم و دانش و كساني كه قهرا با آن سر و كار دارند متأسفانه در ميان مردم امري رايج و روزمره نيست. كتابخواني بايد همانند كارهاي روزانه در زندگي مردم وارد شود. طبقات مختلف جامعه شامل مردان و زنان شهري و روستائي و همه كساني كه قادر به خواندن هستند بايد با كتاب ارتباط برقرار كنند و در اتوبوس، تاكسي، مطب پزشك، اداره، مغازه و در اوقات فراغت در خانه كتاب بخوانند. اگر مردم از همه اوقات ضايع شده خود مثلا در تاكسى، اتوبوس و يا موارد ديگر استفاده كنند و به مطالعه و كتابخوانى بپردازند و به این امر عادت كنند تا از اينگونه اوقات خود بخوبى براى مطالعه استفاده كنند، جامعه پيشرفت خواهد كرد.

تشويق زنان و مردان متاهل، به كتابخواني از جمله كارهاي بسيار اساسي و مهمي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. كتاب به عنوان منبعي كه حاوي معارف بشري است و اذهان آنان را براي خوب فهميدن، بهتر انديشيدن و درموضع صحيح تر قرار گرفتن آماده مي كند. راهنمايي و آشنا كردن زنان و مردان متاهل با روش هاي صحيح برخورد با یکدیگر و فرزندان شان با استفاده از تجربيات پيشرفته بشري اهميت بسياري دارد.

جاى كتاب را هيچ چيزى نمي گيرد

اين كه تصور كنیم با پديد آمدن وسائل ارتباط جمعىِ جديد و نوظهور، كتاب منزوى خواهد شد، خطاست. كتاب روزبه‌روز در جامعه‌ بشرى اهميت بيشترى پيدا مي كند. ابزارهاى نوظهور مهمترين هنرشان اين است كه مضمون و محتواى كتاب ها را راحت و آسان منتقل كنند و جاى كتاب را نمي گيرد.