در پی سفر سه روزه هاشمی به استان کرمان رئیس پروژه ایتر اظهارات هاشمی را تکذیب کرد

وی در مصاحبه با «رویترز»، اظهار کرد ایران هنوز در حال ارزیابی تقاضا برای پذیرفته شدن به عنوان عضو همکار در پروژه جهانی گداخته هسته‌ای است.

در همین حال رییس هیئت موسس دانشگاه آزاد در کرمان اظهار کرد: یکی از دستاوردهای برجام برای اینکه به ما امتیاز بدهند، این بود که حق پیدا کردیم در آن مجموعه عضو و یا همکار شویم این در حالی بود که در سال های اول مذاکرات طرف غربی به ما پیشنهاد کرد که به جای اداره سازمان انرژی اتمی خودمان، در «ایتر» مشارکت کنیم که ما نپذیرفتیم.

این اظهارات پس از آن صورت گرفت که علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران چند هفته پیش در رأس هیأتی فنی از مقر پروژه‌ی گداخت هسته‌ای بازدید کرد.

اما «برنارد بیگوت» روز چهارشنبه گفت که هدف از سفر صالحی صرفاً به دست آوردن درک از این پروژه بوده است.  وی گفت: «بعد از آن، آنها به ما گفتند که منافع دیرینه‌ای در گداخت هسته‌ای دارند و دوست دارند پیوستن به پروژه ایتر را مورد بررسی قرار دهند، اما قطعاً نه به عنوان عضو کامل.»

از حدود ۶۰ سال پیش، دانشمندان در حال تلاش برای بازسازی فرآیند انرژی خورشیدی روی زمین هستند و این پروژه که به صورت مخفیانه در برخی از کشورها پیگیری می‌شد، سرانجام به شکلی علنی و در قالب پروژه «ایتر» از سوی چند کشور پیشرفته دنیا در حال انجام است.

در ایران نیز مرکز تحقیقات فیزیک پلاسمای واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با کمک پژوهشگران جوان این مرکز، تا کنون نتایج چشمگیری در حوزه گداخت به دست آورده است.

ایتر چیست؟

۳۴ کشور در کادراش واقع در اکس آن پروانس فرانسه، در یکی از بزرگترین همکاری های علمی روی سیاره زمین، دست به دست هم داده اند تا با استفاده از همان فرآیندی که در خورشید رخ می دهد، انرژی تولید کنند.

این پروژه بین المللی گداخت هسته ای معروف “ایتر” نام دارد که به زبان لاتین به معنی «راه» است. هدف، تولید انرژی برق ارزان و سالم برای محیط زیست و تداوم پذیر با استفاده از فرآیند هم جوشی در نوع جدید رآکتور هسته ای است.

کلودیو روکو، خبرنگار یورونیوز می گوید: «در قلب رآکتور جدید گداخت هسته ای هستیم. وزن این رآکتور دوبرابر وزن برج ایفل است و مکانی به وسعت ۶۰ زمین فوتبال را اشغال خواهد کرد.»

برای اینکه همجوشی رخ دهد، باید فشار و دمای گاز بسیار داغ (یا پلاسمای) حاوی اتمهای سبک، مثل هیدورژن به حدِ دما و فشار در مرکز خورشید برسد، یعنی به دمای ۱۵۰ میلیون درجه سانتیگراد بالای صفر. برای رسیدن به این دمای بسیار بالا، باید میدانهای مغناطیسی بسیار پرشدت تولید کرد تا پلاسما را درفضا معلق نگاه دارد چون هیچ ظرفی تاب نگه داشتن این پلاسمای داغ را ندارد. واکنش همجوشی بین دو ایزوتوپ هیدروژن رخ می دهد: بین دوترویوم و تریتیوم.

قطعات مختلف رآکتورهسته ای از ژاپن، کره جنوبی، روسیه، چین و ایالات متحده آمریکا به این مکان آورده شده اند و باید آنها را با دقت میلیمتری سوار کرد.

پروژه “ایتر” با مشکلات فراوانی روبروست. مثلا تریتیوم که یکی از مؤلفه های همجوشی است، عنصری پرتوزا با نیمه عمر کوتاه است، اما اگر تصادفا وارد محیط می شود، بسرعت همه جا منتشر می شود.

طرح “ایتر” با هزینه هنگفت، معادل ۱۶ میلیارد یورو انجام می شود.

“طرح بنیاد آسیایی گداخت” ایران مدل کوچک شده پروژه ایتر بود که جدی گرفته نشد

در سال ۱۳۷۴ طرحی ارایه شد که مدل کوچک پروژه ITER (ایتر) تحت عنوان “طرح بنیاد آسیایی گداخت” بود. این طرح در سطح بین‌المللی مطرح شده بود و با متخصصان برجسته روسیه، قزاقستان و پاکستان درمیان گذاشته شده و قرار بود در گام‌های بعدی در مدت یکسال هند، کره‌جنوبی و چین به این پروژه بپیوندند اما این اهداف محقق نشد.

دکتر شروین گودرزی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌یی و رییس آزمایشگاه “گداخت هسته‌یی با محصورسازی مغناطیسی غیرتوکامک”  در این خصوص به ایسنا گفت: در حالی که افراد شناخته شده‌یی از جمله متخصصان بسیار برجسته روسی مانند آکادمیسین ولیخوف (مشاور علمی یلتسین که مشاور گورباچف بوده است) که بخشی از تحقیقات گداخت در جهان را در دهه‌ی ۷۰ و ۸۰ هدایت کرده است و از افرادی بود که طرح اولیه “ایتر” توسط او مطرح شده است و هم‌چنین یکی از دانشمندان برجسته پاکستانی و رییس تحقیقات هسته‌یی قزاقستان در گردهمایی بنیاد آسیایی گداخت در تهران شرکت کرده بودند، اما متاسفانه در برابر چنین شخصیت‌ها و طرح عظیمی که برای آن برنامه‌ریزی زیادی شده بود، یک فرد غیر متخصص و ناکارآمد قرار گرفت که حتی تحصیلاتش در زمینه‌ی فیزیک یا مهندسی هسته‌یی نبود و نمایندگی ما در این طرح به وی سپرده شد. در چنین شرایطی انتظار می‌رفت چه نتیجه‌ای بگیریم؛ جز این‌که کار از همان ابتدا جدی گرفته نشده و به بن‌بست رسید.

انتهای پیام/