نغمه قدیری، باستان‌شناس:

روند تخریب آثار تاریخی رشد عجیب و غریبی دارد

نغمه قدیری، باستان‌شناس در یک نشست علمی که در انار برگزار شد، گفت: در سال‌های اخیر روند تخریب و آسیب به میراث فرهنگی یا آثار باستانی کشور رشد عجیب و غریبی داشته است.
قدیری در نشست «آثار تاریخی انار، لزوم حفظ و نگهداری» که عصر پنجشنبه ۲۱ دی ۱۴۰۲ از سوی انجمن رویش آوای آبان در سالن اجتماعات هلال‌احمر انار برگزار شد، افزود: در طول هیچ دوره‌ای آسیب‌ها به میراث‌فرهنگی و تخریب‌ها به این شدت نبوده است. این مساله دلایل خیلی زیادی دارد؛ ناآگاهی مردم، ندادن آموزش کافی و صحیح به مردم، عدم ارتباط بین جامعه آکادمیک کشور و مردم، اهمیت ندادن سیستم آموزشی به این موضوع و… از مهمترین دلایل این مساله است.
او ادامه داد: آسیب‌ها اینقدر زیادند که اگر امروز ما کاری نکنیم مطمئنا نسل‌های آینده‌ و بچه‌های ما هیچ شناختی از هویت تاریخی و فرهنگی خودشان نخواهند داشت، به خاطر اینکه این تخریب‌ها اینقدر زیاد هستند که اصلا هیچ مدرک علمی برای مطالعه نسل‌هایی آینده باقی نخواهد ماند.
قدیری گفت: به عنوان باستان‌شناس برای ما یک تکه سفال یا یک تکه استخون که به عنوان مدرک علمی استفاده می‌کنیم تا زمانی ارزش دارد که در بستر خودش و در جای خودش مطالعه شود و اگر شما این را از اینجا بردارید و جابجا کنید، این دیگر ارزش علمی ندارد.
او با اشاره به تخریب‌ مواریث‌فرهنگی که داعش در عراق و طالبان در افغانستان انجام داده‌اند، گفت: این نوع تخریب‌ها، خیانت به آثار یک ملت و دست‌اندازی به بیت‌المال یک کشور شناخته می‌شود و از نظر قانونی تخریب آثار باستانی، به عنوان دزدی یا آسیب به اموال عمومی محسوب می‌شود و جرم است و طبق فتوای تمام مراجع این اقدام مطلقا حرام است.
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه اکثر محوطه‌ها و بناهای تاریخی ایران توسط حفاران نابود شده، گفت: بهترین کار برای مقابله با این روند فرهنگ‌سازی و آموزش است.

نغمه قدیری در بخش دیگری از سخنانش در خصوص محوطه‌های پیش از تاریخ انار گفت: در مورد محوطه‌های پیش از تاریخ انار و ابزار سنگی‌هایی که ما در این منطقه پیدا کردیم می‌توانیم این ابزارها را به دوره‌های‌ میان‌سنگی (فراپارینه‌سنگی) یا نوسنگی نسبت دهیم.
او ادامه داد: از دو و نیم تا سه میلیون سال پیش یعنی از اولین جایی که ظهور انسان‌‌ریخت‌ها را داریم این را به عنوان مبدا برای تاریخ بشر و پارینه‌سنگی در نظر می‌گیریم. پارینه‌سنگی سه بخش قدیم، میانه و جدید دارد. دوره بعدی دوره میان‌سنگی است که از نظر زمانی کوتاه است اما اهمیت زیادی دارد. چون تمام تغییراتی که بعدها منجر به «به‌وجود آمدن دوره‌ی نوسنگی» شد در این دوره شروع شد. بعد از دوره میان‌سنگی، دوره نوسنگی را داریم و بعد دوره مس و سنگ، بعد دوره مفرغ و سپس عصر آهن. در عصر آهن ۳ است که ظهور سلسله‌ها را داریم مثل ماد و هخامنشی، این سلسله‌ها دوره‌ی کوتاهی از تاریخ یعنی دو هزار یا سه هزار سال آخر تاریخ هستند، چیزی که بیشتر از آن است دوره‌های پیش از تاریخ است که سه میلیون سال قدمت دارند. البته شناخت ما از این دوره‌ها خیلی کم است اما طول خیلی زیادی دارند.
این باستان‌شناس گفت: در این دوره تغییر در سیستم معیشت انسان را داریم، انسانی که شکارگر و گردآورنده غذا بوده، کشاورزی را شروع می‌کند و به اهلی‌سازی حیوانات و گیاهان می‌پردازد و به دنبال آن تغییرات را در شکل پناهنگاه‌ها، تغییرات فرهنگی، به وجود آمدن باورهای ایدئولوژیک و تغییرات در ابزارها داریم.
او افزود: این تغییرات در ارتفاعات زاگرس و مناطق خاورمیانه زودتر شروع می‌شوند و زودتر هم به پایان می‌رسند. مناطق دیگری مانند همین جایی که ما زندگی می‌کنیم، به خاطر محیط‌زیست‌ و ویژگی‌هایشان این تغییرات دیرتر اتفاق می‌افتد. به نظر می‌رسد دوره‌های میان‌سنگی و نوسنگی در انار یک مقداری متاخرتر از زاگرس صورت گرفته باشد. مثلا اگر برای نوسنگی زاگرس را بتوانیم ۱۰ هزار تا ۷ هزار سال پیش را در نظر بگیریم، برای شرق یعنی جایی که ما هستیم این ۶ هزار سال است.