آموزه های حقوقی

نکات کلیدی پیرامون جرم انگاری جعل

جرم جعل از جرایمی است که اعتماد جامعه به اسناد و نوشته جات را مخدوش می نماید. به همین منظور قانون گذار آن را جرم انگاری نموده است. در جرم جعل نوشته یا امضایی ساخته می شود در صورتی که اصالت ندارد و فاقد اعتبار است اما موجب اشتباه اشخاص ثالث می گردد.

به عنوان نمونه فرض کنید الف وصیت نامه ای تنظیم می کند و اشخاصی را به عنوان ذی نفع در وصیت نامه مشخص می نماید. حال شخص ب بدون اطلاع الف، نام خویش را به متن وصیت نامه اضافه می نماید. در این فرض مثال اگر وصیت نامه را شخص ثالثی ببیند تصور می کند تمام اسامی مندرج در وصیت نامه توسط شخص الف نوشته شده است و این موجب اشتباه می شود حال اگر وصیت نامه نزد کارشناس خط و امضا بررسی گردد اضافه شدن کلمه به متن وصیت نامه مشخص و محرز می گردد.

هم چنین در مثال دیگری تصور کنید الف چک متعلق به ب را بدون اطلاع او امضا می نماید و به بانک برده تا وجه آن را دریافت نماید. این اقدام الف جعل امضا محسوب می شود هر چند امروزه بانک ها با تطبیق امضا و اثر انگشت از وصول چک های مشکوک به جعل خودداری می کنند.

بنابراین وصول شدن یا نشدن چک تاثیری در تحقق جرم جعل امضا ندارد. در مثال دیگری تصور کنید گواهی انحصار وراثتی صادر شده است و اسامی وراث در آن قید گردیده است یکی از وراث برای محروم ساختن دیگری از ارث، با دست بردن در متن گواهی انحصار وراثت، نام یکی از وراث را پاک می کند که این اقدام نیز جعل محسوب می شود.

به طور کلی باید در نظر داشت که برای تحقق جعل مهم نیست که سند یا امضا شبیه سند یا امضای جعلی باشد بلکه امکان به اشتباه افتادن مهم است؛ ممکن است الف امضای ب را جعل کند و امضای جعلی هیچ شباهتی به امضای ب نداشته باشد اما عرف جامعه تصور کنند این امضا، امضای ب بوده‌است و این باعث اشتباه آنان شود.

از طرف دیگر در جرم جعل لازم است ضرر به صورت بالقوه یا بالفعل متصور باشد و از اقدام جاعل ضرری به شخص یا جامعه وارد آید. نکته ای که ذکر آن حائز اهمیت است این است که امضای از طرف جعل محسوب نمی شود. بنابراین اشخاصی که با قید عبارت از طرف امضا می نمایند جعل در مورد آنان متصور نخواهد بود.

به طور کلی باید گفت جعل نه تنها نسبت به نوشته یا سند یا امضا محقق می شود، بلکه در خصوص مهر نیز صادق است؛ به این معنا که بکار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن نیز جرم است.
برای تشخیص جرم جعل مرجع قضایی سند ، نوشته یا امضا را برای بررسی دقیق نزد کارشناس خط و امضا ارسال می کند و کارشناسان این حوزه با بررسی سابقه سند، نوع خط صاحب سند، وضعیت پخش جوهر روی کاغذ و سایر موارد فنی به جعل بودن سند یا امضا پی می برند.

مجازات جرم جعل بسته به نوع سند یا امضا که عادی یا رسمی باشد متفاوت است و معمولا حبس یا جزای نقدی خواهد بود.