کارشناس مسائل بین الملل

برای رسیدن به توافق یا ما باید شیطان شویم و یا آمریکا باید از راهی که رفته برگردد/ محدود کردن توانمندی هسته ای ایران از ژنو ۳ آغاز شد

به گزارش انارما، ابوالفضل صدقی کارشناس و نویسنده در حوزه روابط بین الملل و علوم سیاسی در گفتگوی تفصیلی با خبرنگار بین المللی شبکه اطلاع رسانی راه دانا، در خصوص مذاکرات هسته‌ای و دیدگاه های مختلف درباره حضور نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات با گروه ۵+۱ اظهار داشت: مذاکراتی که در حال پیگیری است از دو جنبه قابل بررسی است که یک جنبه پیگیری حقوق ماست؛ چراکه براساس قرارداد NPT تمام کشورها حق این را دارند که انرژی صلح آمیز هسته ای داشته باشند و حتی طبق مواد ده گانه NPT، کشورهایی که انرژی هسته ای دارند باید به کشورهایی که فاقد آن هستند، کمک کنند.

وی افزود: بنابراین انرژی هسته ای حق ماست و باید از آن دفاع کنیم. یک دیدگاه دیگر در این مذاکرات این است که واقعیت های جهان را در نظر بگیریم، واقعیت جهان این است که حتما در مسأله هسته ای ما قدرت های بزرگ از جمله آمریکا دخالت می کنند و عده ای معتقدند که اگر ما با آمریکا مذاکره کنیم، نتیجه این می شود که وضع داخلی مان بهتر می شود و امور اقتصاد ما سامان پیدا می کند و راه جلو می رود.

کارشناس روابط بین الملل در ادامه خاطرنشان کرد: یا این مذاکرات به نتیجه دلخواه ما می رسد و یا نمی‌رسد؛ اگر به نتیجه رسید و حق مان را از مذاکرات گرفتیم، که بسیار خوب و مطلوب است و هر آدم عاقلی هم روی آن پافشاری می کند و مقام معظم رهبری نیز همیشه با مذاکره موافق بوده‌اند و خواهند بود و هیچ موقع نگفته اند که با مذاکره مخالفند؛ دوم اینکه مذاکرات به نتیجه نرسد که در این صورت این موضوع هم برای نسل کنونی و هم برای نسل آینده به یاد می ماند که ما با آمریکایی ها و با قدرت های جهان مذاکره کردیم و تمام بندهای توافق نامه ژنو۳ را که واقعا بعضی از آنها غیرقابل تحمل بود را اجرا کردیم و اهل شاخ به شاخ شدن و دعوا هم نبودیم و فقط می خواستیم حقمان را بگیریم؛ اما طرف مقابل به این خواسته به حق ما احترام نگذاشت.

صدقی در پاسخ به این سؤال که «آیا در این دو وضعیت مذکور، جمهوری اسلامی ایران دچار زیان و ضرری می شود یا خیر؟» گفت: من احساس می کنم این مذاکرات چه به نتیجه برسد و چه به نتیجه نرسد به نفع نظام جمهوری اسلامی ایران خواهد بود؛ البته حرفهایی هم از نظر فنی راجع به این وضعیت وجود دارد که می شود مطرح کرد.

منظور عده ای از توافق با آمریکا این است که ما نیز اربابی آمریکا را بپذیریم

وی در ادامه صحبت هایش به تأکید همیشگی عده ای در داخل کشور به توافق با آمریکا و متحدانش اشاره کرد و در خصوص اینکه این عده در صورت عدم توافق با ۵+۱ اقناع می شوند که آمریکا قابل اعتماد نیست؛ اذعان داشت: من هرگز فکر نمی کنم که این عده اقناع شوند و به احتمال زیاد در آخر توپ را می اندازند در زمین افرادی که به طور اصولی استقلال را دنبال می‌کنند؛ آنها نظرشان این است که اصلا ما نیازی به انرژی هسته ای نداریم و اگر برویم فکر مشکلات دیگرمان را کنیم بهتر است. اما باید گفت که انرژی هسته ای از نظر فنی، امنیتی، کشاورزی، صنعتی، انرژی و ده ها مورد دیگر نیاز کشور ماست.

استاد سیاسی در دانشگاه‌ها در ادامه گفت: اگر واقعا این موضوع انرژی هسته ای، موضوع مهمی نبود چرا همه قدرت های بزرگ این انرژی را دارند؟ چرا قدرت های بزرگ دنبال این هستند که این انرژی را از ما بگیرند؟ چرا ۵+۱ و شورای امنیت با این قدرت ایستادند تا ما به این انرژی دست پیدا نکنیم؟ پس حتما این انرژی ارزشمند است؛ اما متأسفانه در کشور ما، گروه هایی از نخبگان سیاسی و حتی نخبگان فکری در دانشگاه های ما معتقدند که انرژی هسته ای به درد ما نمی خورد و این طور مطرح می‌کنند که ما باید با دنیا تعامل کنیم تا به توسعه دست پیدا کنیم.

صدقی همچنین یادآور شد:  آنها رسیدن به توسعه را در این می دانند که ما در سیاست خارجی با آمریکایی ها به توافق برسیم؛ اما سؤال ما از آنها این است که به توافق رسیدن یعنی چه؟ مگر ما نمی خواهیم به توافق برسیم؟ منظور آنها از به توافق رسیدن این است که ما نیز یکی از اعضای نظام بین الملل شویم و اربابی آمریکا را بپذیریم و در زمین آمریکا بازی کنیم؛ اما اگر ما بخواهیم این اتفاق صورت بگیرد پس چرا انقلاب کردیم؟ من به طور حتم معتقدم که اگر ما جزئی از نظام بین الملل شویم و اربابی آمریکا را بپذیریم، به منافع کشور ما ضربه خواهد خورد.

وی در ادامه با شاهد مثال آوردن از دو رویداد تاریخی در فضای داخلی و خارجی کشور، ذهن ما را نسبت به نتیجه اعتماد یا بی اعتمادی نسبت به آمریکایی ها روشن کرد و بیان داشت: من برای شما از تاریخ چند مثال می زنم؛ چرا امیرکبیر را در حمام فین کاشان کشتند؟ چون می خواست استقلال کشور را حفظ کند؛ اما قدرت های بزرگ نمی گذاشتند. اما آیا چون امیرکبیر پافشاری کرد یعنی آدم عاقلی نبود؟ آیا آدم عاقل، ناصرالدین شاه و فتحعلی شاه بودند که حرف آمریکا را گوش می کردند؟ خیر، ما داریم مقاومت می کنیم و این مقاومت مان عقلانی است و می خواهیم منافع کشور مان را در نظر بگیریم و شک نداریم که توسعه کشور ما هم با مقاومت بدست می آید.

کارشناس روابط بین الملل خاطرنشان کرد:  با دنیا سر جنگ و دعوا نداریم و با هیچ کسی هم برای رسیدن به منافع مان دعوا نکردیم؛ ما داریم از حق خودمان دفاع می کنیم؛ اما طرف روبروی ما می گوید که شما حق تان را نباید بگیرید. بدین ترتیب من فکر می کنم آن گروهی که در داخل کشور ما که تعدادشان کم هم نیست و دنبال این هستند که سیاست خارجی را به توسعه وصل کنند، اشتباه می کنند.

صدقی افزود: من یک مورد دیگر را برای شما مثال بزنم؛ در سال ۱۹۹۰ آقای عرفات به این نقطه رسید که چرا باید جنگ و دعوا کرد، باید به جای آن مذاکره کرد و از طریق مذاکره حق را گرفت. اسرائیل و کشورهای غربی نیز از ایشان استقبال کردند و به ایشان برای نشستن دور میز مذاکره خوش آمد گفتند.

وی تصریح کرد: آنها در مذاکرات به آقای عرفات قول دادند که ۱۰۰ درصد نوار غزه و کرانه باختری رود اردن را به او هدیه می‌دهند و به او گفتند که اگر شما صلح خاورمیانه را بپذیرید، ما دولت فلسطینی را به رسمیت می شناسیم؛ اما در عمل ۱۰ سال آقای عرفات را از این شهر به آن شهر بردند، قرارداد کمپ دیوید ۱ و ۲ و وای ریور ۱ و ۲ را امضا کردند و در آخر نیز از ۱۰۰ درصدی که به او قول داده بودند، ۱۳٫۵ درصد به او دادند و دولت فلسطینی را هم به رسمیت نشناختند و دولت خودگردان(دولتی که بانک مرکزی، سیاست خارجی و ارتش نداشت و دولتی بود که فقط به رتق و فتق امور روزمره مردم فلسطین می پرداخت) را به رسمیت شناختند. آنها حتی به او رحم نکردند و لباسش را سمی کردند و سم را در بدنش نفوذ دادند و او را کشتند و حتی اجازه تشییع جنازه او را در سرزمین های اشغالی ندادند.

استاد سیاسی در دانشگاه‌ها تصریح کرد: مذاکره با قدرت های بزرگ آخرش این است؛ هیچ گاه معلوم نیست که چه اتفاقی در آن می افتد و این حرف و این فرضیه کاملا مردود است که عده ای فکر می کنند که اگر ما برویم تسلیم شویم وضع مردم بهتر می شود.

با حمایت های صورت گرفته از تیم مذاکره کننده، غیرمنصفانه است که برخی بگویند: نگذاشتند ما مذاکره کنیم و موفق شویم

صدقی سپس به وضعیت تیم مذاکره کننده پرداخت و گفت: من فکر می کنم آقای ظریف و تیمش از نظر فن مذاکره انسان های قوی هستند و فن مذاکره را بلدند و من از نظر تاکتیکی اشکالی به آنها نمی گیرم؛ اما از نظر راهبردی نیز نگاه آنها باید درست باشد؛ یعنی ما باید از این ظرفیتی که در اول دولت آقای روحانی وجود داشت که شامل ۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰درصد، ۱۰ تن اورانیوم ۳تا۵ درصد و نزدیک به ۲۰۰۰۰ دستگاه سانتریفیوژ فعال می شد، بهره می بردیم. اما من احساس می کنم که از این ظرفیت، خوب استفاده نکردند و این ناشی از این است که آنها نگاه راهبردی به انرژی هسته ای نداشتند و فقط نگاه تاکتیکی داشته و دارند.

وی در خصوص حمایت‌هایی که باید از تیم مذاکره کننده صورت می گرفت نیز تصریح کرد: به نظر من حمایت هایی که از تیم مذاکره کننده برای رسیدن به یک توافق خوب هسته ای صورت گرفت، بسیار بسیار زبانزد بود و من واقعا در جمهوری اسلامی کم دیدم که نسبت به یک مسأله، این طوری اجماع نظر وجود داشته باشد. بنابراین اگر عده ای بگویند که بعضی ها نگذاشتند ما مذاکره کنیم و نگذاشتند که ما در مذاکرات موفق شویم واقعا ناعادلانه و غیر منصفانه است. اگر نگوییم ۱۰۰ درصد، باید گفت که ۹۸ درصد نخبگان سیاسی و فکری و مردم و گروه های انقلابی حمایت کردند تا مذاکرات به نتیجه برسد و در حال حاضر نیز این حمایت ها ادامه دارد؛ البته بعضی‌ها دلواپس شدند و حق هم داشتند که دلواپس شوند؛ چرا که آن دلواپسی در قرارداد ژنو خودش را نشان داده بود؛ اما این طور نبود که کلا مذاکرات نفی شود بلکه اشکالات را مطرح کردند. در مجموع باید گفت که همه دوست دارند که مذاکرات به نتیجه برسد. اما اینکه چه نتیجه ای بدست بیاید مهم است. ما توافق بد را نمی خواهیم؛ بلکه به دنبال توافق خوب هستیم و توافق خوب هم توافقی است که امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را در نظر بگیرد.

صدقی با اشاره به نگاه آمریکایی ها درخصوص توافق احتمالی اظهار داشت: من فکر می کنم که آمریکایی ها زیر بار توافق نامه خوب با ایران نمی روند (خوب از نظر جمهوری اسلامی ایران) و دنبال یک توافق نامه بد هستند و قرائن و شواهد هم این را نشان می دهد. وقتی که آنها به ما می گویند که باید ۶، ۷ هزار سانتریفیوژ بیشتر نداشته باشیم، فردو و اراک را تعطیل کنیم؛ ذخایر را تا ۳۰۰ کیلو پایین بیاوریم؛ نباید سانتریفیوژهای جدید را به کار ببریم و به مدل های جدیدتر آن نیز دست پیدا کنیم و جالب تر آنکه در طرف مقابل هم آنها می خواهند تا ۱۰ سال تحریم ها را ادامه دهند تا کامل بردارند؛ نشان می دهد که این توافق نامه توافق نامه خوبی نیست.

برای رسیدن به توافق جامع و همیشگی یا ما باید شیطان شویم و یا شیطان بزرگ باید از راهی که رفته است برگردد

وی در ادامه به منفعت ما از این توافق احتمالی نیز پرداخت و خاطر نشان کرد: ما در این زمینه که یک موضوع و مسأله در نظام بین الملل داشتیم به نام پرونده هسته ای و توانستیم آن را حل کنیم؛ قابل تقدیر است و این خوب است که یک بخشی از مشکلات مان حل می شود و به مسائل دیگر می پردازیم. اما من فکر می کنم که نه آمریکا، نه اسرائیل و نه انگلیس با نظام جمهوری اسلامی ایران با مشخصات فعلی کنار نمی آیند. این کشورها هم اکنون در رابطه با مسائل موشکی ما در شورای امنیت پرونده دارند. آنها در رابطه با به قول خودشان نقض حقوق بشر برای ما پرونده سازی می کنند و ما را تحریم کرده‌اند. به اعتقاد من به طور حتم ما با حل پرونده هسته ای مشکلاتمان به صورت کامل مرتفع نخواهد شد و ما همانطور که حضرت آقا فرمودند باید به دنبال اقتصاد مقاومتی باشیم و با کاهش واردات و حمایت از تولیدات داخلی، بتوانیم از درون خودمان را مقاوم کنیم و اگر این اتفاق رخ دهد دیگر آمریکا و کشورهای هم پیمانش کاری نمی توانند انجام دهند؛ همچنان که ۱۵، ۲۰ سال پیش کارهایی را علیه ما انجام می دادند؛ اما در حال حاضر نمی توانند انجام دهند.

صدقی افزود: ما نباید برگشت به عقب داشته باشیم؛ بلکه باید با درایت و عاقلانه از مواضع مان دفاع کنیم و به مسائل درون خودمان توجه کنیم. این حرف که مشکلات کلی کشورمان با تعامل با دنیا (مذاکره، تعامل و رفاقت با آمریکا) حل می شود غلط است و براساس کلام قران و وحی، ما نباید به آنها اطمینان کنیم چرا که آنها ما را به عقب برمی گردانند. براساس آیه ۱۴۱ سوره نساء خداوند می فرماید ای کسانی که ایمان آوردید به کفار اطمینان نکنید و خدا هیچ راهی برای آنها نگذاشته است که بر شما مسلط شوند. در نتیجه من احساس می کنم یا ما باید شیطان شویم و یا شیطان بزرگ باید از راهی که رفته است برگردد تا توافق کامل بین ما اتفاق بیفتد. من تصور می کنم تا زمانی که این دو تفکر وجود دارند، هرگز دست پیدا کردن به صلح امکان ندارد و این درگیری خاتمه پیدا نمی کند.

وی در پاسخ به این سؤال که «آیا این تعداد سانتریفیوژ محدود شده برای مدت طولانی، می تواند برای ما منفعت های صنعتی، انرژی و دارویی داشته باشد» اذعان داشت: آنها ۱۵، ۲۰ سال پیش می گفتند که اگر شما ۱۰ تا سانتریفیوژ می خواهید باید ۱۰ سال با ما مذاکره کنید. آنها می گفتند که ما باید غنی سازی اورانیوم را در خارج از کشور انجام دهیم. اینکه آنها بپذیرند و به رسمیت بشناسند که ما غنی سازی را در داخل کشورمان انجام دهیم فی ذاته بد نیست و یک پیروزی نسبی و یک حرکت رو به جلو است. اما باید توجه داشت که ما انرژی هسته ای را برای مصارف صنعتی می خواهیم و با این مقدار محدود نمی شود به آن اهدافی که می خواهیم برسیم. قبول غنی سازی  محدود در کشور ما توسط گروه ۵+۱ می تواند به صورت نمادین یک پیروزی باشد؛ اما به صورت واقعی نمی تواند دستاورد بزرگی برای ما باشد. اینکه ما ۶۵۰۰ تا ۷۰۰۰ عدد سانتریفیوژ داشته باشیم تا بتوانیم ۷، ۸ هزار سو تولید انجام بدهیم، در حد یک کار نمادین است که نمی شود با آن کارهای صنعتی انجام دهیم.

وی ادامه داد: البته آنها می ترسند که ما به فرار هسته ای برسیم و برویم دنبال ساخت سلاح هسته ای. آمریکایی ها باید این را بدانند که جمهوری اسلامی به دنبال سلاح هسته ای نیست ولی اگر هم بخواهد سلاح هسته ای بسازد، می تواند. آمریکایی ها خودشان می دانند که صفر تا صد انرژی هسته ای در داخل خاک کشور ما وجود دارد و لذا هرچه قدر که بیشتر روی این مسأله فشار بیاورند باز جمهوری اسلامی ایران می تواند راه خودش را ادامه دهد.

محدود کردن توانمندی هسته ای ما توسط ۵+۱ گام به گام خواهد بود و از اجرایی شدن قرارداد ژنو ۳ آغاز شده است

وی در ادامه به خواست نهایی ۵+۱ در طول زمان در خصوص توانمندی هسته ای در ایران پرداخت و اظهار داشت: به نظر من قرارداد ژنو ۳، ذخایر ۲۰ درصد، فردو و اراک را از ما گرفت و همچنین یک سری اطلاعات در خصوص ساختمان ها، منابع و کارخانه های اورانیوم در اختیار آنها قرار گرفت؛ در حال حاضر نیز ۵+۱ دنبال این هستند که ذخایر ۳ تا ۵ درصد ما را کم کنند و مثلا اگر ۱۰ تن ذخیره وجود دارد، به ۳۰۰ کیلو برسد و سانتریفیوژهای ما را هم به حداقل برسانند. این روند گام به گام جلو می آید و خیلی جالب است که در ازای این اقدامات ما، آنها هیچ یک از تحریم های اصلی نظیر تحریم نفت و بانک را برنداشته اند و به نظر می رسد این مرحله که تمام شود، حتما بهانه های دیگری می آورند که مثلا ایران همکاری هایش کامل نبوده است و یا در یک جایی فلان قصور را داشته است و ما نمی توانیم تحریم ها را فعلا تعلیق کنیم.

وی در انتها یادآور شد: ما برای اینکه بتوانیم آن چیزهایی که به سوخت تبدیل کردیم را دوباره برگدانیم، سالها طول می کشد و در واقع آنها با این کارشان ما را برمی گردانند به جایی که ۱۰ سال پیش بودیم و این به نظر من چیز درستی نمی تواند باشد.