غلامرضا دهقان تاریخدان:

” حمام خان ” انار گنجینه ای مدفون در زیر خاک

به گزارش ” انارما ” ؛ چند سال پیش مطلبی پیرامون یکی از آثار با ارزش تاریخی شهرستان, بنام حمام خان از زیر مجموعه خانه تاریخی ابوالحسن خان در هفته نامه سمنگان انار منتشر شد و از آن به عنوان یکی از آثار در معرض خطر نام برده شد. متاسفانه در این مدت توجه ای از سوی متولیان امر به صورت نگرفت و این اثر در زیر خاک مدفون است و آخرین دقایق عمر با برکت خود را طی می کند و در آینده به جز نامی از آن باقی نخواهد ماند. همین باران سنگین تابستان چند سال پیش با نفوذ به بخش درونی آن موجب فروکش کردن بعضی از قسمت های این بنای باارزش قدیمی شده که در عکس ضمیمه مشاهده می شود.

چرا این حمام مهم و یک سر و گردن نسبت به دیگر آثار تاریخی بالاتر است و احتیاج به توجه زیاد دارد؟

در پاسخ به این سوال سری می زنیم به کتب تاریخی فرماندهان کرمان و خود مشت مالی از آثار با ارزش استاد فرزانه مرحوم دکتر باستانی پاریزی: زمانی که وکیل الملک حاکم کرمان به دلایلی که مورد اتهام قرار گرفته بود عازم تهران می شود در آن زمان (در دوره ناصرالدین شاه قاجار) در انار در بیست فرسنگی رفسنجان, ابولی اناری که کدخدای آن قریه بود چون محمد اسماعیل خان را در این حالت دید دلش به رحم آمد و به ماموری که او را می برد گفت من ۲۰ تومان ذخیره دارم که به تو بدهم به شرط آنکه زنجیر را تا قلعه شمش از گردن او برداری و… و می گویند شب که استراحت می کرد به ابوالحسن خان می گوید تمام بدنم از عرق تاول زده …. ابوالحسن خان یک حمام کوچک موقتی ۱ نفره ظرف ۴۸ ساعت ساخت و حاکم معزول در آن خود را شست و… بعد به تهران رفت و تبرئه شد و حکم مجدد حکومت کرمان را دریافت کرد و در هنگام بازگشت به کرمان در ورود به انار همان لحظه نامه ای و فرمانی به ابوالحسن خان نوشت بدین عنوان: ابوالحسن خان حاکم رفسنجان وانار و کشکو و توابع و مضافات بداند که … الخ بدین صورت ابولی تبدیل به ابوالحسن خان و حاکم شد. گویا وکیل الملک گفته بود هیچوقت خاطره آن حمام گرم کوچک ابوالحسن خان اناری از خاطرم نمی رود و از این جهت اول کاری که کرد اولاً همان حمام کوچک را توسعه داد (که عموم مردم بتوانند از آن استفاده کنند) و ثانیاً دهها حمام در شهرها و دهات کرمان نظیر دارزین, باغ ریگان, سرآسیاب, امامزاده بم, دوساری, بمپور, رودبار و جوپار و… ساخت و این حمام زمینه ای برای جهاد حمام سازی در شهرها را فراهم کرد.

به قول استاد باستانی پاریزی (کتاب خود مشت مالی ص ۱۳۵): آیا ساخت این همه حمام در دهات کرمان ظرف پنج تا شش سال عکس العمل آن حادثه حمام انار نیست؟! آیا قدرت تاریخ نیست که یک حاکم مقتدر را وادار می کند که همه مردم دهات را از یک مرکز بهداشتی بهره مند سازد؟ پس با این توضیحات می بینیم ساخت آن در بیش از ۱۶۰ سال پیش چه تاثیر با برکتی برای مردم انار و دیگر نواحی کرمان داشته است. لذا لازم است علاوه بر اهمیت و ارزش تاریخی این اثر از آن به عنوان یک نماد تاثیرگذار در توسعه ابنیه عام المنفعه و بهداشتی در استان کرمان معرفی و همچنین مرمت و حفظ شود.

شنیده ها حاکی از واگذاری بعضی ازآثار میراث فرهنگی به بخش خصوصی است . شهرداری انار از سال ۱۳۹۶ پیگیر واگذاری این عمارت است . با توجه به اقدامات خوبی که شهرداری و شورای شهر در چند سال گذشته در زمینه احیای میراث فرهنگی شهر (مثل بهداری قدیم انار, خانه نجفی,پارک یخدان) انجام دادند جای امیدواری است که این مجموعه خصوصاً حمام تاریخی آن احیا و مورد استفاده گردشگران داخی و خارجی قرار گیرد.

نویسنده : غلامرضا دهقان

عکسی ازحمام خان انار پشت خانه ابولحسن خان شهرستان انار

وکیل الملک نوری حاکم ایالت کرمان در عهد ناصرالدین شاه قاجار ۱۶۰ سال پیش

انتهای پیام/